مقایسه تحریم های 96 با1401
آمریکا علیه ایران
یادداشت :حمیدرضا ترقی
دونالد ترامپ تقریبا از زمان ورود به کاخ سفید و پوشیدن ردای ریاست جمهوری آمریکا، هر ماه یکبار ایران را مورد تحریم قرار داد :
۱۵ بهمن ۱۳۹۵ به فاصله دو هفته از آغاز کار ترامپ بعنوان رئیس جمهور آمریکا، وزارت خزانه داری این کشور، ۱۳ فرد و ۱۲ شرکت مرتبط با ایران را به بهانه نقش آفرینی در توسعه سیستم موشکی تهران، مورد تحریم قرار داد.
فروردین ۱۳۹۶؛ تحریم ۳۰ فرد و شرکت مرتبط با ایران
تقریبا دو ماه پس از تحریمهای موشکی، در ۴ فروردین ۱۳۹۶، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، این کشور تحریمهایی را علیه ۳۰ فرد یا شرکت خارجی به علت انتقال فناوری حساس به ایران برای برنامه موشکی این کشور یا به علت نقض کنترل صادرات بر ایران، کره شمالی و سوریه اعمال کرده است.
در همان مقطع وزارت خارجه آمریکا در بیانیهای اعلام کرد که «۱۱ شرکت یا فرد از چین، کره شمالی یا امارات متحده عربی به علت انتقال فناوری به ایران که میتواند در برنامه موشکی بالستیک تهران به کار گرفته شود، تحریم شدهاند».
در این بیانیه آمده بود «۱۹ شرکت یا فرد نیز به علت دیگر تخلفات براساس قانون منع تکثیر ایران، کره شمالی و سوریه تحریم شدهاند. گمان میرود این شرکتها و افراد فناوری حساسی را که میتواند در توسعه تسلیحات کشتار جمعی به کار گرفته شود به دست آورده یا منتقل کردهاند».
اردیبهشت ۱۳۹۶؛ تحریم هفت شخص حقیقی و حقوقی ایرانی و چینی
دولت دونالد ترامپ حدود یک ماه بعد از آن، در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶ همزمان با تمدید ۱۲۰ روزه تعلیق تحریمهای هستهای ایران، تحریمهای جدیدی علیه تهران باز هم به بهانه فعالیتهای موشکی وضع کرد. این تحریمها، هفت شخص حقیقی و حقوقی ایرانی و چینی را هدف قرار دادند.
تیر ۹۶؛ تحریم ۷ فرد و ۱۱ شرکت و سازمان مرتبط با ایران
بیست و هشتم تیرماه سال ۹۶، کمتر از ۱۰ ساعت پس از مصوبه مجلس ایران مبنی بر «مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه»، وزارت خزانه داری آمریکا، ۷ فرد و ۱۱ شرکت و سازمان مرتبط با ایران را مشمول تحریم گردانید.
بنا بر اعلام وزارت خزانهداری آمریکا، این افراد و شرکتها در به روزرسانی توان نظامی ایران از جمله از طریق کمک به خرید و تعمیر قایقهای پرسرعت و تجهیزات هواپیماهای بدون سرنشین، تقویت توان موشکی ایران یا انتقال نرمافزارهای اروپایی و آمریکایی به ایران، ایفای نقش کردهاند.
در اطلاعیه وزارت خزانه داری آمریکا آمده بود که داراییهای این افراد و نهادها در آمریکا بلوکه شده، ورود آنها به آمریکا ممنوع شده و اتباع و شرکتهای آمریکایی از مراوده با آنها منع شدهاند.
اما اعمال تحریمها توسط آمریکا علیه ایران در دوره اخیر تنها منحصر به دولت ترامپ نبوده است؛ کنگره آمریکا و سنای این کشور نیز در این امر فعالیت داشتهاند. در تاریخ ۴ خرداد ۹۶، کمیته روابط خارجی سنای آمریکا به ریاست سناتور «باب کورکر» که همواره به اتخاذ سیاستهای ضدایرانی شهره است به بهانه مقابله با اقدامات ثبات زدای ایران، طرحی تحریمی را به تصویب رساند.
سناتور «باب کورکر» در خصوص تصویب این طرح در کمیته روابط خارجی سنا، گفت که «این طرح در صورت تبدیل شدن به قانون، تحریمهایی را برای فعالیتهای موشکی، اقدامات منطقهای و نقض حقوق بشر علیه ایران وضع میکند».
خرداد ۹۶؛ تحریم سیدا
سنای آمریکا روز پنجشنبه ۲۷ خرداد ۹۶، طرحی را که توسط «باب کروکر» رئیس کمیته روابط خارجیاش، تدوین شده بود، با ۹۸ رای موافق به تصویب رساند؛ طرحی موسوم به «S۷۲۲» یا «سیدا ۲۰۱۷» که محوریت اصلیاش مقابله با آنچه اقدامات ثبات زدای ایران نامیده میشد، بود.
سیاهچاله تحریمها
این طرح که به سبب گستردگی دایره شمول، «تحریمهای مادر» یا «سیاهچاله تحریمها» نام گرفت، به جهت برخورداری از بار مالی حتما باید مورد تایید مجلس نمایندگان آمریکا نیز قرار میگرفت؛ در نتیجه مجلس نمایندگان آمریکا، ضمن بسط طرح مزبور و افزودن بندهای جدید به آن و انضمام دو کشور روسیه و کره شمالی، طرح «S۷۲۲» را در بامداد چهارشنبه چهارم مرداد ۱۳۹۶، با ۴۱۹ رای موافق و تنها ۳ رای مخالف، به تصویب رساند و نام آن را به «hr۳۳۶۴» تغییر داد.
اگر چه برخی معتقد بودند که این طرح به سبب شامل بودن بندهایی مرتبط با تحریم روسیه و همچنین محدود در نظر گرفته شدن اختیار رئیس جمهور آمریکا برای اعمال نظر درباره مفاد آن، چندان مورد نظر کاخ سفید نیست و با بی اعتنایی ترامپ روبه رو میشود، اما ترامپ روز چهارشنبه ۱۱ مرداد ۹۶، طرح مزبور را امضاء کرد و در نتیجه این طرح به قانون تبدیل شد.
مطابق با قانون مزبور که به نامهای «S۷۲۲» یا «سیدا ۲۰۱۷» یا «hr۳۳۶۴» و یا «کاتسا» معروف شده است، مسئولان سپاه پاسداران و مرتبطین آنها با ادعای واهی و مضحک حمایت از تروریسم در لیست تحریم قرار میگیرند! آنچه در این طرح قابل تامل است آن است که طبق بندی از آن، سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی در ذیل فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ و از طریق اداره «اُفک» وزارت خزانه داری آمریکا در ردیف سازمانهای تروریستی، مورد تحریم قرار میگیرد.
قانون فوقالذکر رئیسجمهور آمریکا را ملزم میکند به فاصله حداکثر ۹۰ روز بعد از اجرایی شدن آن، تحریمهایی را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اشخاصی که در زمره مقامات، پرسنل یا وابستگان این سازمان هستند، اعمال کند. باتوجه به اینکه طرح کاتسا، ۱۱ مرداد ۹۶ به قانون تبدیل شده بود، بنابراین زمان اجرایی شدن آن، روز سه شنبه ۹ آبان ۹۶ بود.
دی ۹۶؛ تحریم ۱۴ فرد و نهاد ایرانی
روز جمعه ۲۲ دی ماه ۹۶، «استیو منوچین» وزیر خزانه داری آمریکا اعلام کرد که واشنگتن ۱۴ فرد و نهاد مرتبط با ایران را به سبب فعالیتهای موشکی و منطقهای ایران در لیست تحریمها قرار داده است.
تحریمها در دولت سیزدهم
بر اساس سند منتشر شده از سوی وزارت خزانه داری آمریکا، ایالات متحده روز پنجشنبه 17/6/1401 محدودیت های ایران را گسترش داد و یک شخص حقیقی و چهار شخص حقوقی را در فهرست تحریم ها قرار داد.
در6/7/140 نیز وزارت خزانه داری ایالات متحده طی بیانیهای اعلام کرد که دولت آمریکا 8 شرکت مرتبط با فروش نفت و محصولات پتروشیمی ایران به آسیای جنوبی و شرقی را به فهرست تحریمهای خود اضافه کرد.
در این بیانیه آمده است که تحریمها کسانی که به تسهیل تجارت نفت و پتروشیمی ایران کمک میکنند را هدف قرار میدهد.
همچنین در این بیانیه آمده است که شبکهای از شرکتهایی که در فروش صدها میلیون دلاری محصولات نفتی و پتروشیمی ایران به مصرفکنندگان نهایی در جنوب و شرق آسیا دست دارند، تحریم شده است.
بر این اساس، 8 شرکت تسهیل کننده نقل و انتقالات مالی و حمل و نقل محصولات نفتی و پتروشیمی ایران به فهرست تحریمها اضافه شدهاند و این شرکتها در ایران، هنگ کنگ، هند و امارات متحده عربی مستقر هستند.
از سوی دیگر، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که تحریمهایی علیه دو شرکت مستقر در چین که خدمات ذخیره سازی نفت و حمل و نقل فرآورده های نفتی ایران را ارائه میکنند، اعمال خواهد شد.
نتیجه مقایسه دومقطع
همانطور که از گزارش فوق استنباط میشود تحریمهای آمریکا در سال جاری بسیار ناچیز و فاقد اثر است وسیاست خنثی سازی تحرمها توسط دولت سیزدهم توانسته تحریمها را به شکست منجر کند بگونه ای که فقط در حوزه نفت :
در سال جاری اگر صادرات نفت خام، فرآورده نفتی،گاز، مایعات و میعانات گازی در 12 ماه معادل عملکرد سه ماهه ابتدای سال باشد، 51 میلیارد دلار می شود و معدل صادرات پنج مورد یادشده در 18 ساله گذشته بر اساس گزارش اوپک 60 میلیارد دلار است. لذا عملاً صادرات پنج حامل فوق نسبت به معدل ١٨ ساله فقط 15 درصد کمتر است. اگر منظور از تحریم کاهش 15 درصدی صادرات پنج حامل انرژی است بله درست است اما اگر از 15 درصد تلقی تحریم نباشد، تحریم یک مسأله سمبولیک است.واز آغاز دولت جدید همه پول صادرات انرژی قابل استفاده است.
هر کشوری باید به اندازه ٨ ماه واردات در خارج سپرده بانکی داشته باشد و همه کشور های نفتی این اصل را رعایت می کنند. در ایران نیز قبل از تحریم این اصل رعایت می شد. درآمد صادرات پنج مورد فوق باید به اندازه ٨ ماه صادرات باشد تا قابل استفاده شود. ایران قبل از تحریم ١٧ میلیارد دلار سپرده در بانکهای اروپا داشت که آن را در سال ٩١ به داخل منتقل کرد و بانکهای داخلی نیز آن را به باد دادند. اگر می خواهیم با اروپا مراوده بانکی داشته باشیم در سطح قبل از تحریم، ابتدا باید ١٧ میلیارد دلار نفت به اروپا صادر شود و پول آن در بانکهای اروپایی ذخیره شود، پول صادرات نفت بلافاصله قابل استفاده نیست. |