کار، کار، شعار امیرمومنان است
شرحی برحدیث ولایت حمیدرضا ترقی
امیرالمؤمنین فرمود: العَمَلَ العَمَلَ ثُمَ النِّهایَةَ النِّهایَة.( نهجالبلاغه، خطبهی ۱۷۶) کار، کار؛ این شعار است، این شعار دادن امیرالمؤمنین است: کار، کار؛ و آنگاه «اَلنِّهایَة»؛ یعنی به سرانجام رساندن کار. یکی از مشکلات ما این است که کار را گاهی شروع میکنیم ولی نیمهکاره میماند. امروز در کشور، یکی از مسائل ما، مشکلات ما، طرحهای نیمهتمام ما است؛ کار را به نهایت نرساندن، یکی از عیوب کار ما است. مقام معظم رهبری(17/2/99)
یزرگداشت امسال روز کارگر از جانب امام خامنه ای در سال جدید با توجه به محدودیتهای ایجاد شده بخاطر کرونا
و ضرورت اجرای طرح فاصله اجتماعی بصورت مجازی و ویدئوکنفرانسی با چندین مجموعه متنوع صنعتی و کارگری صورت گرفت که در نوع خودش بی نظیر و ابتکاری بود و حسن دیگر آن دوطرفه بودن برنامه بود . یعنی در امسال کارگران و تولید کندگان هم فرصت یافتند مشکلات تولید را مستقیما با رهبر معظم انقلاب در میان گذارند .
کار در اسلام
کار در اسلام به دو معنا، یک مفهوم شناخته شده است: هم کار به معنای عام، یعنی شامل کار معنوی، دنیایی، اخروی، اقتصادی، فکری، جسمی، بدنی و در مجموع کار، [یعنی] عمل؛ هم کار به معنای خاصّ اقتصادی که امروز، مسئلهی کار و کارگر به معنای ویژهی خود در دنیا مطرح است؛ کار به هر دو معنا در اسلام مطرح است. 17/2/99
يکي از مقدس¬ترين واژه¬هايي که در متون اسلامي مورد استفاده قرار گرفته، واژه کار مي¬باشد. درقرآن و سنت، افرادي که در زمين و دريا با استفاده از مواهب الهي براي کسب روزي حلال تلاش مي¬کنند ستوده شده و با کساني که در راه خدا جهاد مي کنند برابر شمرده شده¬اند و در مقابل از افراد بيکار و تنبل به عنوان افرادي کم ارزش وغير قابل اعتماد و دور از رحمت حق ياد شده است.
نويسنده بر آن است که اهميت کار را در اسلام بيان كرده و تأثيرات آن را بر زندگي انسان مورد بررسي قرار دهد.کار هم بر زندگي فردي انسان اثرگذار است و هم بر زندگي اجتماعي او تأثيرات مثبتي دارد. علاوه بر اين که خداوند در قرآن با بيان کار و تلاش انبياي الهي، ارزش و اهميت کار و تأثير آن بر زندگي انسان را به خوبي تبيين کرده است منابع ديني ما نيز مملو از رواياتي است که به اين امر تأکيد فراوان کرده و آن را از بهترين و ارزشمندترين عبادت¬ها شمرده است
کار از نظر لغوي به معناي فعل و عمل و کردار انسان است و در اصطلاح،فعل يا همان انجام دادن هر تلاش و کوششي است که «با قصد» يا «بي قصد» انجام مي گيرد.
از سخنان حضرت علي(ع)نيز مي¬توان چنين فهم نمود که کار عبارت است از تلاش و کوشش انسان¬ها براي آماده کردن زاد و توشه آخرت در طول دوران زندگي در دنياي مادي امروزه واژه «کار» به فعاليتي نسبتاً دائمي که به توليد کالا يا خدمات مي¬انجامد و به آن دستمزدي تعلق مي¬گيرد اطلاق مي¬شود.کار با اين تعريف داراي سه خصوصيت است نخست اين که بايد مبتني بر فعاليت فکري و بدني باشد دوم اين¬که از طريق کار، کالايي توليد شود و يا خدمتي عرضه گردد و سومين خصوصيت لزوم پرداخت دستمزد در قبال انجام کار است.
کاربرد واژه کار در قرآن
در قرآن، عمل و کار به عنوان يک تعهد و تکليف اسلامي به دو صورت مطرح گشته است:
اول:به صورت عام که هرگونه حرکت و تلاش را در بر مي¬گيرد اعم از اين¬که اقتصادي باشد يا عبادي يا فرهنگي يا سياسي و . . . مانند آيه «وَ أَن لَّيْسَ لِلْانسَانِ إِلَّا مَا سَعَى؛ وَ أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى؛ ( و اينكه انسان به جز كار و تلاشش سرمايهاى ندارد؟ و اين¬كه نزد وى سعى خود را خواهد ديد؟) »
حکمت کار
در وجوب تکويني و تشريعي کار، حکمت بزرگي وجود دارد که امام صادق ع آن را بيان فرموده است:«و لو کُفِيَ الناس کل ما يحتاجون اليه لما تهنّئوا بالعيش و لا وجدوا له لذة؛اگر مردمان هر چه را مي¬خواستند حاضر و آماده در اختيار داشتند زندگي براي آنان گوارا نمي¬شد و لذتي از آن نمي¬بردند»
لذت بردن حقيقي از زندگي براي انسان از راه کار و کوشش حاصل مي¬شود و اين امر در ساختن فرد و اجتماع بسيار مهم است به گونه¬اي که پيشرفت هر ملت وابسته به آن است.
بنابر اين لازم است که براي آن برنامه¬ريزي شود و آموختن را در برنامه¬هاي تعليمي و تربيتي نوجوانان بگنجانند تا آنان دوستدار کار تربيت شوند و وجودشان با کار و عشق به کار کردن ممزوج گردد. انسان تنبل و بيکاره ارتباط فيزيکي خود را از لحاظ فکري و بدني ـ با جهان و آنچه در آن است قطع مي¬کند و خود را با عالم بيگانه مي¬يابد همچنين نسبت به امکانات و مواهب خويش نيز احساس بيگانگي مي¬نمايد از اين رو از زندگي به صورتي واقعي و درهم تنيده با واقعيت انسان و زندگي او و هماهنگ با طبيعت خلاق اجتماع بشري لذتي نمي¬برد.
ارزش و اهميت كار
کار در اسلام داراي جايگاه ويژه¬اي است و نوعي عبادت به شمار مي¬آيد چنان¬که روايت کرده¬اند روزي رسول خدا(ص)با جمعي از اصحاب در محلي حضور داشتند در آن ميان چشمان آنان به جواني نيرومند و زيبا اندام افتاد که در اول صبح به کار اشتغال داشت ياران پيامبر(ص) گفتند:
اگر اين جوان نيرومند نيرو و انرژي خود را در راه خدا مصرف مي¬کرد چقدر شايسته ستايش بود. حضرت فرمودند: اين سخن را مگوييد اگر اين جوان براي تأمين معاش مي¬کوشد و انگيزه او بي نيازي از ديگران است در راه خدا قدم برداشته و اگر هدف او پذيرايي از پدر ومادر ناتوان خود باشد باز هم در راه خدا کار مي¬کند. اگر هم مقصود او سرو سامان دادن به خانواده و فرزندانش باشد، او به راه خدا رفته و انگيزه مقدسي دارد.
هم چنين رسول خدا(ص)سعي و تلاش انسان براي تأمين معاش زندگي را با جهاد مجاهد مساوي دانسته و فرموده است: «الکاد علي عياله کالمجاهد في سبيل الله»
اهميت کار در مکتب اسلام به حدي است که بعد از وجوب نماز که ستون دين اسلام است به وجوب کار اشاره شده است چنان که امام صادق(ص)از رسول گرامي اسلام(ص)روايت مي¬کند :«طلب الکسب فريضة بعد الفريضة»پس از نماز واجب، کار کردن و داشتن کسب و کار واجب است.
البته کار با قيد حلال بودن تحت حکم وجوب قرار مي¬گيرد و رسول خدا(ص)در روايتي ديگر به اين مهم اشاره کرده و فرموده اند:«طلب الحلال فريضة علي کل مسلم و مسلمة»و براي کار کردن زمان خاصي معين نفرموده اند امام علي عليه السلام فرمودند: «في کل وقت عمل»در هر وقتي بايد کار کرد. چه بسا که مردمان به علت کمي وقت در روز يا شدت گرما نيازمند آن مي شوند که در شب نيز کار کنند و يا برخي کارها به طور شبانه روزي بايد انجام گردد که محدود کردن آن به زمان خاصي نه در جريان زندگي جايگاهي دارد و نه درسخنان پيشوايان دين.
)بنابراین، این معنای عمومی کار است، این مخصوص کار به معنای اقتصادی آن نیست؛ کارِ عملی است، کارِ دینی است، کارِ دنیایی است، کارِ دستهجمعی است، کارِ سیاسی است، کارِ جهادی است؛ این عمل، همه جور کاری را شامل میشود؛ که در قرآن هم شما ملاحظه میکنید «عَمِلُوا الصّالِحٰت» چقدر تکرار شده؛ الَّذینَءامَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحٰت؛ وَ عَمِلَ صالِحًا. راجع به «عمل» در قرآن تکرار شده و بحث عمل در قرآن به طور مکرّر آمده است.(مقام معظم رهبری 17/2/99
مطالبهگری نتیجهی کار و پرهیز از مفتخواری
خب، اینجا تکیهی بر روی این معنای از کار، نقطهی مقابل مفتخواری است. یعنی توجّه بکنیم به اینکه انتظار نداشته باشیم به طور مفت چیزی گیر ما بیاید؛ چه در زمینهی مسائل دینی و پاداش اخروی، چه در زمینهی مسائل دنیایی، چه در مقولهی مسائل مهمّ کشوری، مسائل سیاسی، مسائل اجتماعی، باید کار کرد، دنبال کار باید بود، نتیجهی کار را باید مطالبه کرد؛ مفتخواری و مفتجویی غلط است؛ پس تکیهی بر عملِ به این معنا به خاطر این خصوصیّت است.17/2/99
کار وقتی خوبست که به سرانجام برسد
رهبر معظم انقلاب در آسیب شناسی فرهنگ کار در کشور به نکته مهمی اشاره کردند و آن نیمه تمام گذاشتن کارها و معضل کارهای نیمه تمام است .
دلایل شخصیتی نیمه تمام گذاشتن کارها
بعضیها اصلاً انگار آفریده شدهاند تا کارهایشان را ناتمام بگذارند. نه اینکه از همان اول که به دنیا میآیند اینطور باشند؛ اما در طول زمان، شخصیتشان جوری شکل گرفته است که کارهای ناتمام بیشتر به تورشان بخورد. این شخصیتها واقعاً مستعد ناتمام گذاشتن کارها هستند:
1-مشتاقان به تجربههای تازه
اشتیاق به تجربههای تازه، یکی از ۵ عامل بزرگ شخصیت است؛ یعنی اگر همه صفتهای انسان را بریزید روی هم و آنها را یککاسه کنید، پنج تا صفت عمده شخصیتی به دست میآید که یکیاش همین اشتیاق به تجربههای تازه است.
کسانی که اشتیاق کمتری به تجربههای تازه دارند، کمتر احتمال دارد که اصلاً سراغ کار یا علاقه جدیدی بروند که حالا آن را ناتمام هم بگذارند. آنها اگر به دنبال خوشنویسی رفتند، تا انتها حواشی همین خوشنویسی را ادامه می دهند و حتی مثلاً نقاشیخط هم برایشان تجربهٔ بدجور تازهای است.
بر عکس، کسانی که اشتیاق به تجربههای بالای زیادی دارند، مدام دلشان میخواهد چیزهای تازه ازجمله کارهای تازه را تجربه کنند. متوسط عمر آدمیزاد هم که۶۰ سال بیشتر نیست؛ برای همین مدام حس میکنند برای کارهای تازه وقت کم است و هی تجربه قبلی را ناتمام میگذارند و میروند سراغ تجربه جدید.
البته این ویژگی شخصیتی هم مثل قد آدمیزاد در متوسطها فراوانی بیشتری دارد؛ یعنی بیشتر آدمها نه خیلی مشتاق تجربههای تازه هستند و نه خیلی بیاشتیاق؛ بلکه یکجایی هستند آن وسطها.
خیلی از کارها به این دلیل ناتمام میمانند که ما دربارهشان اطلاع دقیق نداشتیم و هیجانی آنها را شروع کردیم.
2-بینظمها
بله، درست خواندید. بینظمی هم یکی دیگر از آن ۵ عامل بزرگ شخصیتی است. حالا دقیقاً اسمش این نیست؛ ولی نظم و بینظمی بخش بزرگ آن است.
ما برای اینکه بتوانیم کاری را به انجام برسانیم، احتیاج به صبوری و نظم داریم. کسانی که نمره نظم پایینتری دارند، احتمال بیشتری دارد که یک کار را ناتمام بگذارند.
بر عکس، منظمها دلشان نمیآید کاری را که تا نیمهاش با نظم و حوصله رفتهاند نیمهتمام بگذارند.
3-کمالگراها
این دیگر از همه پیچیده تر اســـت. کمالگراها هم ممکن است یک کار را تا وسطش بروند و بیخیال شوند. درباره کمالگراها در جای خود باید مفصل بگوییم؛ اما فقط بدانید که کمالگراها استانداردهای خیلی بالایی برای موفقیت خودشان میگذارند و نرسیدن به آن را مساوی با شکست میدانند.
برای همین شاید اصلاً ادامه دادن خیلی از کارها که به نظرشان با آن استانداردهای بالا سازگار نیست، برایشان بیفایده به نظر برسد. اما بین خودمان بماند که کمالگراها از شکست خوردن در یک کار میترسند و برای همین آن را ناتمام میگذارند.
4-نوجوانان ابدی
تا اینجا هر چه گفتیم، بیشتر بدون درنظر گرفتن سن خاصی بود؛ اما بعضی از آدمها نوجوان ابدی هستند؛ به این معنا که خیلی حواسشان به این نیست که سن ناخنک زدن به تجربههای متنوع و از این شاخه به آن شاخه پریدن گذشته است و در دهه سی و چهل زندگی هم همچنان مثل نوجوانها عمل میکنند.
دلایل اجتماعی نیمه کاره گذاشتن کارها
حالا درست که دلایل شخصیتی میتواند ما را به سوی ناتمام گذاشتن کارها پیش ببرد، اما وقتی که این ناتمام بودن به پدیدهای فراگیر تبدیل میشود، باید بهدنبال دلایل اجتماعی هم گشت:
الف)-تنوع انتخابها
نسل ما خواهینخواهی حق انتخاب بیشتری برای تجربههای تازه دارد. انواع و اقسام کلاسها و دورهها، تنوع شغلها و تخصصها زمینه را برای این شاخه و آن شاخه پریدن بیشتر فراهم میکند؛ زمینهای که در نسلهای قبل و قبلتر کمتر فراهم بود.
آنها معمولاً تجربههای خودشان را سینه به سینه و پدرپسری منتقل میکردند و یا استاد شاگردی. اما برای نسل ما برای هر حرفهای چند متخصص آماده به تدریس وجود دارد.
ب)-نبود امنیت شغلی
شاید یکی از دلایل پنهان فراوانی کارهای ناتمام، نبود امنیت شغلی باشد. در واقع جوانها بعد از یک تجربه مختصر در یک حوزه کمکم دستشان میآید که از آن حوزه هم طرف چندانی نمیتوان بست و بنابراین آن را ناتمام میگذارند؛ البته این دلیل بیشتر در مورد ناتمام گذاشتن تجربههای شغلی یا حرفهآموزی مصداق دارد.
فاجعه طرحهای نیمه تمام کشور
نا تمام گذاشتن کارها از افراد به دولتها هم سرایت میکند ودراینجا خسارت وارده به فرد نیست بلکه به لیت المال و جامعه است ، حال صرف نظر از اینکه چرا طرحهای بدون تامین منابع وکارشناسی درست درکشور توسط دولتها و مجلس نصویب و شروع و زخمی میشود و هزینه های سنگینی صرف طولانی شدن اجرای آن میگردد ببینید حجم این کارها که مورد انتقاد مقام معظم رهبری قرار گرفته چقدر است !
معاون اقتصادی وزیر کشور گفت: ۸۷ هزار پروژه نیمهتمام در کشور داریم.وی با بیان اینکه در کشور ۸۷ هزار پروژه نیمه تمام وجود دارد که از این تعداد ۸۱ هزار پروژه استانی و ۶۰۰۰ پروژه ملی است، خاطر نشان کرد: سال ۹۶ اعلام شد که برای تکمیل این پروژه های استانی به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز بوده اما امروز این رقم به ۸۰۰ هزار میلیارد رسیده است.
معاون اقتصادی وزیر کشور با اشاره به اینکه خواسته جدی نظام واگذاری طرحهای نیمه تمام است، بیان کرد: از مجموع این پروژهها ۴۳ هزار و ۲۲۸ پروژه احداثی و توسعهای بوده که قابلیت واگذاری به سرمایه گذار را دارند.
دین پرست عنوان کرد: همچنین ۲۲۹۱ پروژه عمرانی نیمهتمام را سازمان برنامه و بودجه هدف گذاری کرده که در سال ۹۸ آنها را باید واگذارکند که برای این مهم ۷۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است
جزئیات طرحها نشان میدهد پنج استان مازندران، گیلان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و اصفهان به ترتیب بیشترین پروژهها را دارا هستند. کمترین تعداد پروژه عمرانی مربوط به استانهای قم، البرز و قزوین است.
البته دربرنامه ششم و تبصره 19 قانون بودجه مجلس برنامه و ضوابط واگذاری طرح های نیمه تمام به مردم را تصویب کرده اندولی عملا هنوز خیلی از این موارد به نتیجه نرسیده است .ودر هراستانی شاهد بلا اقدام ماندن صدها پروژه میتوان بود. |